İş Sözleşmesi Devam Ederken ve Sona Erdikten Sonra Rekabet Yasağı

1. İş Sözleşmesi Sürerken Rekabet Yasağı ve Sadakat Borcu

İş sözleşmesi devam ettiği sürece işçinin işverene karşı sadakat borcu bulunmaktadır. Sadakat borcu, işçinin işverenin menfaatini koruma, zarar vermeme, işverenle rekabete girmeme ve sır saklama yükümlülüklerini kapsar. İş Kanunu’nun 25/II-e maddesi uyarınca, işçinin sadakat borcuna aykırı davranması işverene haklı nedenle fesih hakkı tanır. Bu yükümlülük, Borçlar Kanunu’nun 396. maddesi kapsamında da değerlendirilir. (Çelik, Caniklioğlu, Canbolat, 2023: 343).

2. Rekabet Yasağı Kaydı (İş Sözleşmesi Sonrası Rekabet Yasağı)

İş sözleşmesi sona erdikten sonra geçerli olacak rekabet yasağı, ancak yazılı bir sözleşme ile mümkün olabilir. Bu sözleşme ile işveren, işçinin belirli bir süre boyunca kendi işletmesiyle rekabet etmemesini, benzer işlerde çalışmamasını ya da rakip bir işletme kurmamasını sağlayabilir. Bunun amacı, işverenin müşteri çevresi, üretim sırları veya pazardaki konumu gibi korunmaya değer menfaatlerinin zarar görmesini engellemektir (Süzek, 2023: 673-674).

3. Rekabet Yasağı Sözleşmesinin Koşulları (TBK m. 444 vd.)

Rekabet yasağı sözleşmesinin geçerli olabilmesi için:

- Yazılı yapılmış olması,

- İşçinin fiil ehliyetine sahip olması,

- İşverenin korunmaya değer haklı bir menfaatinin bulunması gerekmektedir. Bu sözleşmeler ancak TBK m. 444-447 hükümleri çerçevesinde geçerli kabul edilir.

4. Rekabet Yasağının Sınırları (TBK m. 445)

Rekabet yasağı; işin türü, coğrafi alan ve süre bakımından sınırlandırılmış olmalıdır. Yasak, işverenin faaliyet alanını aşmamalı, örneğin eczacılık sektöründe çalışan biri için bu alanla sınırlı olmalıdır. Yer bakımından tüm ülkeyi kapsayan yasaklar genellikle geçerli sayılmaz; makul bir alan sınırı belirlenmelidir. Süre bakımından azami 2 yıl öngörülür (TBK m. 445). Aşırılık durumunda hâkim, yasağı uygun şekilde daraltabilir.

5. Rekabet Yasağının İhlali Halinde Yaptırımlar

İşçi rekabet yasağını ihlal ederse;

- İşveren doğan zararın tazminini talep edebilir.

- Sözleşmede cezai şart varsa, zarar ispatı aranmaksızın bu tutar talep edilir.

- İşverenin sözleşmede açıkça saklı tuttuğu takdirde, aykırılığın durdurulmasını da talep etme hakkı bulunur. (Canbolat, 2022: 208).

6. Fesih Türüne Göre Rekabet Yasağının Geçerliliği

İşverenin haklı neden olmaksızın sözleşmeyi feshetmesi veya işçinin haklı nedenle fesihte bulunması halinde rekabet yasağı geçersiz olur. Bu durum, işçinin mağduriyetini önlemek ve sözleşme dengesini korumak amacı taşır.

7. Rekabet Yasağının Sona Ermesi

Rekabet yasağı, sürenin dolması veya işverenin korunmaya değer menfaatinin ortadan kalkması ile sona erer. İşverenin sektörden çekilmesi veya iş alanını değiştirmesi gibi durumlar yasağı geçersiz kılar.

Kaynakça

Süzek, Sarper. İş Hukuku, 19. Bası, İstanbul: Beta Yayınları, 2023.

Çelik, Nuri / Caniklioğlu, Nurşen / Canbolat, Talat. İş Hukuku Dersleri, 20. Bası, İstanbul: Beta Yayınları, 2023.

Canbolat, Talat. “Rekabet Yasağının İhlali ve Cezai Şart”, Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 2022, S. 67, s. 205-218.

Türk Borçlar Kanunu (TBK) m. 444-447.

İş Kanunu m. 25.